Η σωστή διατροφή του παιδιού αποτελεί επένδυση για το μέλλον του. Οι στόχοι είναι το παιδί να τρώει υγιεινά, να παίρνει όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται για να αναπτυχθεί και να έχει υγιές βάρος. Για την τέλεια διαχείριση της διατροφής, και κατ’επέκταση της υγείας, του παιδιού, λοιπόν, είναι απαραίτητο να δοθεί προσοχή στα εξής σημεία:
1. Κάθε μέρα πρωινό!
Στα αγγλικά το πρωινό είναι «breakfast» και μεταφράζεται ως το φαγητό που θα διακόψει την «ασιτία» της νύχτας. Είναι το πιο σημαντικό γεύμα της ημέρας για όλους μας, αλλά ακόμη περισσότερο για τα παιδιά. Έρευνες έχουν δείξει ότι το πρωινό γεύμα βελτιώνει την απόδοση του παιδιού στα μαθήματα του σχολείου! Μπορεί να συμβάλλει στην καλύτερη μνήμη, τη συγκέντρωση, ακόμη και τη διάθεση και την κοινωνικότητα του παιδιού στο σχολείο. Επιπλέον, έχει διαπιστωθεί ότι τα παιδιά που τρώνε πρωινό τείνουν να έχουν πιο υγιές βάρος και γενικά ισορροπημένη διατροφή. Επί του πρακτέου, αφού το πρωινό συνήθως παραλείπεται λόγω έλλειψης χρόνου, μπορεί να προετοιμάζεται αποβραδίς. Μπορεί επίσης, το παιδί να τρώει κάτι στο δρόμο για το σχολείο, για εξοικονόμηση χρόνου. Σίγουρα είναι προτιμότερο να φάει έστω λίγο, από το να ξεκινήσει τη μέρα του τελείως νηστικό!
2. Τρώτε όλοι μαζί!
Τα οικογενειακά γεύματα σπανίζουν πλέον λόγω της πιεστικής καθημερινότητας. Γνωρίζουμε, όμως, ότι τα παιδιά ωφελούνται πολύ όταν «τρώμε όλοι μαζί»; Σύμφωνα με μία μεγάλη έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο Pediatrics*, τα οικογενειακά γεύματα συσχετίζονται με πιο υγιή παιδιά! Όταν δεν τρώνε μόνα τους, κάνουν υγιεινές διατροφικές επιλογές, τις οποίες μάλιστα διατηρούν και στην ενήλικη ζωή τους. Επίσης, τα οικογενειακά γεύματα μειώνουν τις πιθανότητες το παιδί να γίνει υπέρβαρο! Η έρευνα αναφέρει, τέλος, ότι τα παιδιά που τρώνε οικογενειακά τείνουν να έχουν καλύτερη κοινωνική συμπεριφορά! Φαίνεται ότι η στοργή και η αγάπη που εκλαμβάνει το παιδί σε ένα οικογενειακό τραπέζι το ενισχύει ψυχολογικά και το ενθαρρύνει.
3. Κλείστε την τηλεόραση!
Η σχέση των παιδιών με την τηλεόραση, το tablet, το κινητό και όλες τις οθόνες έχει πάρει τέτοιες διαστάσεις, που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έθεσε όριο πλέον στον ημερήσιο χρόνο οθόνης. Για την προστασία της υγείας τους, λοιπόν, επιτρέπονται το πολύ 2 ώρες μπροστά σε οθόνη μέσα στην ημέρα! Και αυτή η σύσταση συσχετίζεται άμεσα και με τη διατροφή του παιδιού. Οι έρευνες δείχνουν ότι η προσήλωση του παιδιού στην οθόνη έχει ως αποτέλεσμα την ασυνείδητη κατανάλωση φαγητού, πέρα και από το όριο του κορεσμού. Δεν καταλαβαίνει, δηλαδή, το παιδί ότι έχει χορτάσει και συνεχίζει να τρώει. Επίσης, πολλές διαφημίσεις αφορούν σε ανθυγιεινά και πυκνά θερμιδικά τρόφιμα, τα οποία παρουσιάζονται πολύ δελεαστικά στα παιδιά και τα επηρεάζουν. Αυτοί είναι οι βασικοί λόγοι που το φαγητό μπροστά στην τηλεόραση – ή οποιαδήποτε άλλη οθόνη – προάγει την παχυσαρκία! Συνεπώς, το παιδί δεν πρέπει να τρώει μπροστά σε οθόνη. Καλό είναι να μειωθούν, ούτως ή άλλως, οι ώρες που το παιδί κάθεται μπροστά σε οθόνη και να ενθαρρύνεται να δραστηριοποιείται.
4. Δραστηριοποιηθείτε!
Η φυσική δραστηριότητα είναι ένα από τα κυριότερα συστατικά του υγιεινού τρόπου ζωής. Στα παιδιά, όπως και στους ενήλικες, η γυμναστική έχει πολλά οφέλη! Βελτιώνει τη μυϊκή δύναμη και την αντοχή, ωθεί τη δημιουργία υγιών οστών, μειώνει το λιπώδη ιστό του σώματος, συμβάλλει στην ανάπτυξη και το συντονισμό των κινητικών δεξιοτήτων των παιδιών, και προάγει τη συναισθηματική τους υγεία, μειώνοντας τα αισθήματα του άγχους και της μελαγχολίας. Η δραστηριότητα που θα κάνει το παιδί πρέπει να είναι σύμφωνα με τις προτιμήσεις του. Μπορεί να κάνει οποιαδήποτε δραστηριότητα, αρκεί να είναι κατάλληλη για την ηλικία του. Υπάρχουν πολλές επιλογές, όπως για παράδειγμα ποδήλατο, σχοινάκι, περπάτημα, οποιοδήποτε άθλημα ή ελεύθερο παιχνίδι σε εξωτερικό χώρο, πάντα με ασφάλεια. Ο χρόνος που προτείνεται από τους ειδικούς είναι καθημερινά τουλάχιστον 1 ώρα φυσικής δραστηριότητας! Η γυμναστική του παιδιού μπορεί να συνδυάζεται με αυτή του γονέα, δημιουργώντας, έτσι, οικογενειακές στιγμές.
5. Προσέξτε το βάρος!
Είναι σημαντικό το παιδί να ζυγίζεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Το βάρος του το αξιολογούμε σύμφωνα με τις καμπύλες ανάπτυξης. Οι παράγοντες που επηρεάζουν το βάρος του παιδιού είναι πολλοί. Καταρχήν, η ποσότητα του φαγητού πρέπει να είναι η απαιτούμενη σύμφωνα με τις ανάγκες του. Η ποιότητα του φαγητού παίζει, επίσης, πολύ σημαντικό ρόλο. Απαραίτητο στοιχείο της καθημερινότητας του πρέπει να είναι η φυσική δραστηριότητα, και φυσικά οι πολλές ώρες τηλεθέασης δεν βοηθούν στη ρύθμιση του βάρους. Το πιο εντυπωσιακό, όμως, είναι ότι, σύμφωνα με πολλές έρευνες, ο ύπνος επηρεάζει το βάρος. Αν το παιδί κοιμάται επαρκώς είναι πιθανότερο να έχει υγιές βάρος! Τέλος, τα οικογενειακά γεύματα, αλλά και η συμμετοχή του παιδιού στην αγορά των τροφίμων και στο μαγείρεμα φαίνονται να συμβάλλουν στη ρύθμιση του βάρους του.
6. Όχι στο αδυνάτισμα!
Όταν ένας ενήλικας είναι υπέρβαρος, εφαρμόζει δίαιτα για αδυνάτισμα και χάνει βάρος. Δεν ισχύει το ίδιο για ένα υπέρβαρο παιδί! Επειδή τα παιδιά αναπτύσσονται δεν πρέπει να χάνουν βάρος, εκτός αν υπάρχει σοβαρό πρόβλημα παχυσαρκίας, όπου χάνουν με πολύ αργό ρυθμό. Απαγορεύεται να επιβάλλουμε στα παιδιά αυστηρές δίαιτες αδυνατίσματος! Συνήθως, στην περίπτωση του υπέρβαρου παιδιού ο στόχος είναι να διατηρήσει το βάρος του. Έτσι, καθώς θα αυξάνεται το ύψος του, θα αλλάζει προς το καλύτερο το σώμα του, αφού θα μειώνεται η αναλογία βάρους/ύψους. Επίσης, πρέπει να αποφεύγεται η κριτική που συνήθως ασκείται από τους μεγαλύτερους για το βάρος του παιδιού, γιατί αντί να ενισχύει, αποθαρρύνει το παιδί. Αντίθετα η οικογένεια μπορεί να βοηθήσει το παιδί αν συνεργαστεί και θέσει ομαδικούς στόχους για υγιεινότερο τρόπο ζωής.
7. Γλυκά επιτρέπονται;
Το παιδί, όπως όλοι, προτιμάει από μικρό τη γλυκιά γεύση. Τα γλυκά, όμως, έχουν βλαβερές επιπτώσεις στον οργανισμό, όπως είναι γνωστό. Ανάμεσα στα άλλα, η ζάχαρη προκαλεί φθορές στα δόντια των παιδιών, ειδικά όταν μένει για πολλή ώρα μέσα στο στόμα. Γι’αυτό γλειφιτζούρια, καραμέλες και τσίχλες με ζάχαρη πρέπει να αποφεύγονται! Ένα χειροποίητο γλυκό, όμως, σε μικρή μερίδα μπορεί να καταναλώνεται μέσα στη βδομάδα. Άλλωστε, αν απαγορεύσουμε τα γλυκά στα παιδιά, πολύ πιθανό να έχουμε το αντίθετο αποτέλεσμα, να τα αναζητούν περισσότερο δηλαδή. Επιπλέον, δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται τα γλυκά ως επιβράβευση ή παρηγοριά! Τα παιδιά αφομοιώνουν αυτή τη συνήθεια και είναι πιθανό ως ενήλικες να χρησιμοποιούν το γλυκό ως ανακούφιση σε δύσκολες ψυχολογικές καταστάσεις, κάτι το οποίο θα έχει τις αναμενόμενες επιπτώσεις στην υγεία τους.
8. Ένα μήλο την ημέρα.. το λιγότερο!
Το φρούτο είναι το ιδανικό σνακ! Τα φρούτα περιέχουν μικροστοιχεία απαραίτητα για την ανάπτυξη και τη σωστή λειτουργία του οργανισμού του παιδιού. Ενυδατώνουν, λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε νερό, και παρέχουν την απαραίτητη ενέργεια στον οργανισμό, χωρίς να τον επιβαρύνουν, όπως συμβαίνει με άλλα ανθυγιεινά σνακ. Επιβάλλεται στο σπίτι να υπάρχουν διάφορα φρούτα, τα οποία να μπορεί να καταναλώσει το παιδί άμεσα και εύκολα. Η προετοιμασία του φρούτου, εκτός από τον ενήλικα, μπορεί να γίνεται και από το ίδιο το παιδί, το οποίο μπορεί να ενθαρρυνθεί να μάθει τη διαδικασία.
9. Τι θα φάει το παιδί στο σχολείο;
Τα ενδιάμεσα γευματίδια-σνακ των παιδιών συνήθως δεν είναι υγιεινά. Όμως, επειδή κι αυτά παίζουν ρόλο στην υγεία και το βάρος τους καλό είναι να τα προσέχουμε. Το παιδί μπορεί να πάρει μαζί του στο σχολείο κάτι από το σπίτι ή να κάνει μια υγιεινή επιλογή από το κυλικείο. Είναι παράνομο αν το κυλικείο δεν έχει ποικιλία υγιεινών επιλογών (σύμφωνα με: Υπ. Απόφ. Υ1γ/Γ.Π/οικ81025/2013 - ΦΕΚ 2135/Β/29-8-2013) και πρέπει να γίνει παράκληση ή παρέμβαση ώστε να προσαρμοστεί αναλόγως! Ενδεδειγμένα σνακ είναι τα φρούτα, το γιαούρτι, τα αυγά, οι ξηροί καρποί, μικρά απλά αρτοπαρασκευάσματα κ.α. Το μέγεθος του σνακ εξαρτάται από τις ενεργειακές ανάγκες του παιδιού, από την ηλικία, το φύλο καθώς και από το υπόλοιπο ημερήσιο πρόγραμμα διατροφής.
10. Δώστε το καλό παράδειγμα!
Οι γονείς είναι πρότυπα των παιδιών! Όλα τα παραπάνω πρέπει να εφαρμόζονται πρώτα από τους ενήλικες, ώστε τα παιδιά να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους. Είναι παράλογο να επιβάλλουμε στα παιδιά κανόνες που δεν εφαρμόζουμε εμείς! Άλλωστε, αντιλαμβάνονται την αντίθεση μεταξύ των υποδείξεων και των πράξεων. Συνεπώς, ξεκινάμε την προσπάθεια οικογενειακά και συλλογικά.
Τέλος, καλό είναι το παιδί να επισκεφτεί έστω μία φορά το διαιτολόγο, για να γίνει αξιολόγηση του βάρους και της διατροφικής του κατάστασης, ώστε η οικογένεια να λάβει εξατομικευμένη συμβουλευτική.
*OFFICIAL JOURNAL OF THE AMERICAN ADADEMY OF PEDIATRICS
Ξένη Ραυτοπούλου
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
